Nihâvend makâmı, Türk sanat müziği makamları içinde en fazla kullanılan makamlardan biridir. Dizi seslerinin müsait olması nedeniyle, batı enstrümanları ile de çalınabilmesi ve de çok sesli denemelerde kullanılması, bu makama ayrı bir özellik verir. Ayrıca en yaygın makamların ses dizilerinin de rahatlıkla uygulanması, makâmın her tür eser yapımında kullanılmasına yol açmıştır.
Nihâvend makâmı özellikleri
- Dizisi: Nihâvend makâmı, Bûselik makâmının Rast perdesi üzerine göçürülmesiyle meydana gelir.
- Durağı: Rast perdesidir.
- Seyri: İnici – çıkıcıdır. Bâzen çıkıcı, bâzen de inici gibi seyre başlarsa da, hemen çıkıcı – inici hâle döner.
- Güçlüsü: Neva perdesidir.
- Yeden’i: Irak perdesidir.
- Donanımı: Si ve mi küçük mücenneb bemolü donanıma yazılır. Gerekli diğer değişiklikler eser içinde gösterilir.
- Genişlemesi: Dizisi, hem alt, hem de üst taraftan genişleme yapar. Dizi alttan Hicaz DÖrtlüsü, üst taraftan ise Bûselik Beşlisi halinde genişler.
Makâmın seyri
İnici – çıkıcı seyre sahip olan makâmın seyrine, genellikle orta seslerden başlanır. Dizini son derece kullanılabilir olaması nedeniyle, çok çeşitli seslerde – dizilerde dolaşılabilir. Genellikle Nevâ perdesi üzerindeki Kürdi veya Hicaz Dörtlüsünün sesleri kullanılarak, Güçlü sesi olan Nevâ perdesinde asma karar yapılır.
Genişleme sesleri olan Bûselik Beşlisinin sesleri kullanılarak, tiz seslerde dolaşılır. Yukarıdan aşağıya inilerek, çeşitli geçkilerle Nevâ perdesinde tekrar kalış gösterilir. Dizinin orta seslerinde dolaşılır. Karara doğru, Bûselik’li olarak inilir. Dizi alt taraftan Hicaz’lı olarak genişleme yapar. Bûselik Beşlisinin sesleri ile yeden olan Irak Perdesi de belirtilerek, Rast Perdesinde karar verilir.
