Hayâtı
Zülfü Livaneli, 20 Haziran 1946 tarihinde Mustafa Sabri Livaneli ve Şükriye Livaneli’nin çocukları olarak Konya’da dünyâya geldi. Henüz küçük yaşlardayken müzikle ilgilenmeye başladı ve bağlama çalmayı öğrendi. 1964 yılında Ülker Tunçay ile evlenen Livaneli çiftinin, 1966 yılında kızları Aylin Livaneli dünyâya geldi.
Politik duruşu sebebiyle, 1971 yılında yaşanan darbe sonrasında cezaevine giren Zülfü Livaneli, 1972 yılında İsveç’e yerleşti. Stockholm’da bir yıl müzik eğitimi gördü.
1973 yılında ilk albümü Chants Revolutionnaires Turcs’ü Belçika’da yayınladı. 1975 yılında mezun olduktan sonra, çalışmalarını uzunçalar olarak kaydetti.
Bağlama çalarak yaptığı geleneksel türkü formundaki müziğiyle, batı enstrümanlarını bir arada kullanıyordu. Zengin ve farklı bir müzikal altyapı oluşturmaya başlamıştı. 1976 yılında, Otobüs filminin müziklerini yazan sanatçı, daha sonraki yıllarda da filmler için beste yapmaya devam etti.
Nazım Hikmet‘in şiirlerinden bestelediği şarkılarını, 1978 yılında yaptığı “Nazım Türküsü” albümünde bir araya getirdi. Müziği geniş kitlelere ulaşmaya başladığında, dünyâca ünlü pek çok müzisyenin de ilgisini çekmeye başladı. Maria Faranduri ve Mikis Theodorakis’le çeşitli ülkelerde konserler verdi ve plaklar doldurdu.
1986 yılının Ekim ayında Cengiz Aytmatov’un daveti üzerine; Federico Major, Yaşar Kemal, Arthur Miller ve diğer ünlü sanatçı ve düşünürlerin katıldığı Issyk – Kul Forumu’nda yer aldı.
1987 yılında senaryosunu da yazdığı ilk filmi “Yer Demir Gök Bakır” için kamera arkasına geçti. German Camera Award ve San Sebastián International Film Festival tarafından ödüle layık görülen ilk filmin başarısı büyük oldu.
1988 yılında çektiği ikinci uzun metrajlı filmi, “Sis ve Gece”te, ünlü aktör ve yönetmen Elia Kazan rol alıyordu. Kazan’ın aktör olarak rol aldığı son film olan Sis, Montpellier Mediterranean Film Festival ve Valencia Festival of Mediterranean Cinema gibi iki önemli festivalden de ödülle döndü.
1993 yılında sanatçı, Şahmaran filmini çekti. Türkan Şoray ve Mehmet Balkiz’in başrollerinde oynadığı film, diğer iki filmine göre daha az ses getirdi. Şahmaran, 1976 yılından itibaren yaklâşık 30 film için bestelediği ve aralarında, “Sürü”, “Yol” ve “Yılanı Öldürseler” gibi önemli yapımlar için yazdığı şarkılar da olan, film müziği çalışmalarının sonuncusuydu.
Zülfü Livaneli, aynı yıl ilk kitabı olan “Diktatör İle Palyaço”yu yayınladı. 1994 yılında ikinci kitabı “Sosyalizm Öldü mü?” çıktı. Sanatçı aynı yıl, yerel seçimlerde İstanbul Büyükşehir Belediye başkanlığına aday oldu. 1996 yılında merkezi Paris’te bulunan UNESCO tarafından büyükelçi olarak seçildi.
1998 yılında, “Orta Zekalılar Cenneti”, “Arafat’ta Bir Çocuk”, “Livaneli Besteleri – Nota” kitaplarını yayınlayan sanatçı, 1999 yılında ikinci kez İstanbul Büyükşehir Belediye başkanlığına aday oldu.
2001 yılında “Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm”, “Engereğin Gözündeki Kamaşma” kitaplarını yayınlayan Livaneli, 2002 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi İstanbul milletvekili seçildi.
2004 yılında partisinden istifa edip, bağımsız milletvekili olan sanatçı, 2005 yılında, Mikis Theodorakis ve Kanada’da yaşayan bilim adamı Apostolos Papageorgio ile birlikte, antik dönemin en önemli hekimlerinden biri olan Efesli Soranos adına verilen ‘Soranos Dostluk ve Bilim Ödülü’nü aldı.
Zülfü Livaneli, 18 Temmuz 2006 tarihinde, Yunanlı besteci ve yorumcu Mikis Theodorakis adına verilmeye başlayan, Türk – Yunan dostluğuna katkıda bulunanların ödüllendirildiği, Theodorakis Ödülü’nün sahibi oldu.
Ödülleri
- Theodorakis ödülü – Temmuz 2006
- Soranos Dostluk Ödülü – Ekim 2005
- En İyi Film Müziği – Sürü-1978 – Sinema Yazarları Derneği (SİYAD)
- En İyi Film Müziği – Yılanı Öldürseler -1982- Ankara Sanat Evi
- Yılın Plağı Ödülü, Yunanistan – Maria Faranduri Livaneli Söylüyor -1982
- Cannes Film Festivali Altın Palmiye Ödülü – Film Müziği-Yol -1982
- Alman Plak Eleştirmenleri Derneği Yılın Plağı Ödülü – Maria Faranduri Livaneli Söylüyor -1993
- Edison Ödülü, Hollanda – Maria Faranduri Livaneli Söylüyor -1983
- Altın Plak Ödülü – Livaneli-Theodorakis- Güneş Topla Benim İçin -1986
- Yılın Müzisyeni, Türkiye – 1984 Nokta Dergisi- Doruktakiler
- Cannes Film Festivali – 1987 Özgün Bir Bakış
- En İyi Yabancı Film Ödülü – San Sebastian Film Festivali, İspanya – Yer Demir Gök Bakır -1987
- Hıristiyan Sinema Örgütü -OCIC
- Köln Foto Kino Fuarı, B. Almanya – 1987 ‘Altın Kamera’ (Jurgen Jurges)
- En İyi Film Yönetmeni, Türkiye – 1989 Nokta Dergisi- Doruktakiler
- Montpellier Festivali Altın Antigone Birincilik Ödülü – 1989 Sis
- Valencia Altın Palmiye Birincilik Ödülü – Sis- 1989 En İyi Yönetmen Ödülü
- Avrupa Film Akademisi En İyi Film Adaylığı – 1989 Sis
- Fransız Eleştirmenlerince Avrupa’nın En İyi On Filminden biri – 1989 Sis
- En İyi İkinci Film Ödülü – 1989 Antalya Film Festivali-Sis
- Abdi İpekçi Ödülü – 1996
- Abdi İpekçi Ödülü – 1997
- Balkan Edebiyat Ödülü, Türkiye, 1997 Engereğin Gözündeki Kamaşma
- Premio Luigi Tenco Uluslararası Besteci Ödülü, San Remo, İtalya – 1999
- 37. Antalya Altın Portakal Film Festivali Yaşam Boyu Onur Ödülü – 1999
- Yunus Nadi Roman Ödülü, Türkiye – 2001 Bir Kedi Bir Adam Bir Ölüm
Zülfü Livaneli anlatıyor
