Bûselik makâmı özellikleri
- Durağı: Dügâh perdesidir.
- Seyri: Çıkıcıdır. Bazen çıkıcı – inici olarak da kullanılmıştır.
- Dizisi: Makâm, Yerinde bir Bûselik Beşlisine, Hüseyni perdesi üzerinde Kürdi veya Hicaz dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir.
- Güçlüsü: Hüseyni perdesidir.
- Yeden: Nim Zirgüle perdesidir.
- Donanımı: Donanım işaret almaz. Hüseyni’de Hicaz olan dizi ve diğer değişiklikler eser içinde gösterilir.
- Asma Karar Perdeleri: Makâmın dizisi, Batı müziğinin Lâ Minör ile aynıdır. Yani Batı müziği bakımından Lâ Minör’dür. Hüseyni üzerinde Kürdi bulunan dizi, Eski Minör, Hicaz bulunan dizi ise Armonik Minör’dir. Melodik Minör tarzı bizde kullanılmamıştır. Eski bestecilerimize bu dizi fazla Batılı ve sert geldiğinden, makâmın esas yapısında olmamakla beraber, bazı küçük geçkileri yapmayı âdet edinmişlerdir.
- Genişlemesi: Her iki dizi için, durak üstünde bulunan Bûselik beşlisi simetrik olarak tiz durağın üst tarafına göçürülür. Bu, aynı zamanda Hüseyni’de Kürdi varsa, Kürdi dizisi olarak; Hüseyni’de Hicaz varsa Hümâyun dizisi olarak uzatılması gibi aynı neticeyi verir. Demek ki, simetrik genişleme yaptığımız zaman bu her iki dizi için aynı zamanda yeni dizi oluşturmak da oluyor.
Makâmın seyri
Genellikle güçlü civarından seyre başlanır. Yerinde Bûselik beşlisinin seslerinde dolanarak güçlüsü Hüseyni perdesinde kalış gösterilir. Güçlü sesi üzerinde bulunan Kürdi veya Hicaz dörtlüsünün seslerinde dolaşılır. Tekrar Hüseyni perdesinde asma kalış yapılır. Çargâh perdesi üzerinde Nikriz’li kalış da yapılabilir. Tekrar Bûselik beşlisinin seslerine dönülür ve yedeni olan Nim Zirgüle perdesi de belirtilerek Dügâh perdesinde karar verilir.
Bûselik makâmı tanıtım videosu
