Santur, (farklı deyişlerle; santur, santour, santoor) Irak, İran ve Hindistan kökenli, “Yamuk” şeklinde bir çalgıdır. Genellikle ceviz ve benzeri ağaçlardan yapılır.
Kutu şeklinde olan klasik santurun, 72 – 160 teli vardır. Bu teller üzerine, ahşaptan yapılan küçük mızraplar (zahme) ile vurularak çalınmaktadır. Ayrıca santur’un “Cimbalom” denilen, piyano benzeri ayaklı türleri de vardır.
Bu şekilde, hem telli çalgı, hem de vurmalı çalgı niteliği taşıyan müzik aletlerine, kordofon adı da verilmektedir. Bir Kitara türü olan enstrüman, biçimsel olarak kanuna da benzer.
Yaklâşık 3.500 yıllık bir geçmişi olan santur, kimilerine göre Tevrat’ta bahsedilen “Psanterin” sözünden gelmedir. İbranilerde, Mısır, Avrupa ve İran’da küçük değişimler göstererek kullanılmıştır.
Türkiye’de ise, 19. ve 20. yüzyıl başlarında kullanılmaya başlamış, Santurî Ethem Bey ve Ziya Santur ( 1862 – 1952) tarafından icra edilmiştir.
Amerika’da (Hammered Dulcimer), Çin’de (Yangtjin), İsviçre, Almanya ve Avusturya’da (Hackbrett), Fransa’da (Tympanon), Macaristan’da (Cimbalom), İrlanda’da (Tiompan), Yunanistan’da, Türkiye’de, İran’da, Romanya’da (Timbal) ve Hindistan’da (Santoor) gibi farklı adlar altında ve değişik formlarda (iki telli, dört telli, 12 perde, 19 perde vb.) kullanılmış ve kullanılmaktadır.
Santur hakkında söylenegelen bir efsaneye göre, “kadın sesine benzediği” gerekçesiyle, İran’da Şah tarafından 500 yıl boyunca yasaklanmıştır. Günümüzde Türkiye’de santurun yaygın bir kullanımı yoktur. Kaynak: tr.wikipedia.org
Opr. Dr. Ümit Mutlu, Santur ile Neyzen Tevfik’in Nihavend Saz semaisini çalıyor:
