18. yüzyılda İstanbul’da dünyâya gelen Zübeyde Fitnat Hanım, günümüze kadar gelmiş önemli bir kadın divan şairidir.
Divan edebiyatında, kendinden sonra gelen kadın divan şairleri arasında bir zirve olarak görülmüştür. Şiirleri kadar nükteleri, kendisi ile Koca Ragıp Paşa ve şair Haşmet çevresinde geçtiği varsayılan latifelerle de tanınmıştır.
Babası Şeyhülislam ve şair Ebu İshakzade Mehmet Es’ad Efendi, annesi ise Mirzazade Şehy Mehmet Efendi’nin kızı, Hatice Hanım’dır.
Pek çok Şeyhülislam ve edebiyata düşkün, şiir söylemeyi seven kişiler yetiştirmiş bir ailede yetişmiş ve edebî muhitlere girip çıkmıştır.
Zübeyde Fitnat Hanım, annesinin mensubu bulunduğu Âl-i Feyz ailesinden, Rumeli Kazaskeri Derviş Mehmet Efendi ile evlendi. Eşinin şiir yazmasını onaylamadığı ve mutsuz bir evliliği olduğu rivayet edilir. Nâbî etkisinde şiirler yazmış, gazellerinde Nedim’i hatırlatan, şuh ve şen söyleyişler de bulunmuştur.
Şiirinin gelişmesinde nazire tarzı önemli yer tutar ve altmış bir gazelinden elli ikisi, nazire şeklindedir. Oluşturduğu hacimce küçük Divan’ının 20 kadar nüshası, İstanbul’un kütüphanlerinde bulunur. Eser, 1848 yılında “Dîvân-ı Fitnat” adıyla İstanbul’da yayımlanmıştır.
Hazır cevaplığı ve irticalen şiir söyleme yeteneği nedeniyle, kendisiyle Koca Ragıp Paşa ve şair Haşmet arasında geçtiği varsayılan bazı fıkralar doğmuştur. 1780 yılında hayâtını kaybeden Zübeyde Fitnat Hanım’ın mezarı, Eyüp Sultan Türbesi haziresindedir. Kaynak: tr.wikipedia.org
